Achtergrondinformatie
Parentificatie is een begrip dat werd geïntroduceerd door Boszormenyi-Nagy. Volgens deze pionier van de contextuele therapie gaat het bij parentificatie om gezinsomstandigheden waarbij het kind verantwoordelijk wordt (gemaakt) voor het ouderlijk welbevinden. Het kind wordt (en/of voelt zich) geroepen oneigenlijke zorgen op zich te nemen. Het kan zich ook iets aanmatigen. Zo wordt het als het ware te snel ouder. Het mobiliseert daarbij de nodige krachten en talenten. Maar op latere leeftijd kan zich dit fenomeen op uiteenlopende wijze wreken. Psychoanalyse legt de intrapsychische of fantasmatische wortels bloot. Projectieve identificatie vanwege orale en/of narcistische noden van de ouders leidt tot een vals zelf: de zorgende engel of het superkind. Ook een falende derde die het kind onbeschermd overlevert aan de nood van de ander of reparatie en/van afgunst tegenover een ouderfiguur behoren tot de veel voorkomende pathogene factoren. Via het impliciet geheugen kan parentificatie zich als sjabloon in het volwassen psychosociaal leven nestelen. Zodoende is het een belangrijke psychopathologische risicofactor.
Literatuur
- https://www.psychoanalytischwoordenboek.nl/lemmas/parentificatie/
- Boszormenyi Nagy I., Spark G. (1973) Invisible loyalties : Reciprocity in intergenerational family therapy (Bol.com). New York: Brunner Mazel, 1984.
- Kinet, M. (Red.) (2010) Parentificatie. Als het kind te snel ouder wordt. (Bol.com) Reeks Psychoanalytisch Actueel nr 13. Antwerpen/Apeldoorn: Garant.
In mijn eigen woorden kan ik het beste omschrijven als ongepaste, onevenwichtige en non-responsieve zorg waarbij de verwachtingen van de ouder de aangeboren/verworven loyaliteit van het kind aanspreekt. De ouder kan best goede bedoelingen hebben bij het opvoeden van het kind, maar is zich vaak niet bewust van de impact op de bepaalde tactieken of strategieën die ze gebruiken om het kind het gareel te houden. Jammer genoeg komt het ook voor dat de ouders kwaadschiks zijn en bewust bepaalde handelingen uitvoeren om dat kind in een keurslijf (hun ongepaste/onrealistische verwachtingen) te dwingen.
Kortom kan deze vorm van opvoeding het kind onveilig hechten waarbij het kind geen eigen zelf ontwikkelt en steeds afhankelijk zal zijn van de bevestiging van een ander (waar die bevestiging ook over gaat). Bij adoptie ben je vaak al onthecht en zou gepaste zorg deze onthechting meer kunnen lijmen. Het omgekeerde is ook mogelijk. Door ongepaste zorg kan de reeds onthechte periode versterkt worden…
Ik zal proberen dit hoofdthema ‘parentificatie’ onder te verdelen in 4 deelthema’s zodat jullie meer zicht krijgen hoe dit tot stand kon komen en welke triggers/demonen een kind hierbij kan overhouden. Telkens zal ik er mijn eigen verhaal aan plakken als practicum.
- 2.1 Gepaste zorg (constructief) versus ongepaste zorg (destructief): balans van geven en nemen
- 2.2 Waarom werd ik geparentificeerd: enkele begrippen voor meer besef
- 2.3 Hoe werd ik geparentificeerd: 2 hoofdstromingen en 4 deelstromingen
- 2.4 Hoe doorbreek ik de roulerende rekening?
De tekst die ik net schreef, schrijf ik tijdens de uitzending “als je eens wist” (Canvas – kindermishandeling). Het gaf me teveel herkenning, al is dit eerder op emotioneel en onbewust niveau dan op fysiek en bewust niveau. Het is een zeer geladen onderwerp voor me. Ik ga even wachten met het publiceren van het eerste deelthema tot ik weer even tot rust ben gekomen (of ik publiceer het meteen om dit hoofdstuk af te sluiten).
Zorg voor jezelf en tot snel…
How to survive in life 